Krajowa Sekcja Pracowników Parków Narodowych NSZZ „S” przypomina

Krajowa Sekcja Pracowników Parków Narodowych NSZZ „S” w imieniu, której mam zaszczyt zabrać głos, reprezentuje 12 organizacji zakładowych działających w parkach narodowych zrzeszając ok. 300 członków. Parki narodowe w ciągu ostatnich lat podlegają różnym procesom organizacyjnym. Pierwszym etapem tych zmian była likwidacja gospodarstw pomocniczych działających przy parkach narodowych z końcem 2011 roku.

Dzięki naszym zdecydowanym działaniom i wywieraniu presji na rządzących i zarządzających parkami, udało się ograniczyć zwolnienia do minimum. Osoby z gospodarstw pomocniczych, ¹/₃ ogółu zatrudnionych, znalazła zatrudnienie w parkach narodowych. Od początku 2011 roku parki funkcjonują jako państwowe jednostki budżetowe, a zatem podlegają bardzo ścisłym rygorom związanym z biurokratyzacją przepływów finansowych. Nie mogą wprost korzystać z wypracowanych wpływów, które to wpływy w trybie nagłym odprowadzanie są do Ministerstwa Finansów. Do budżetu włączono też środki ciężko zdobywane przez parki z funduszy celowych takich jak z Narodowego lub Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, środki unijne i inne, a także maksymalnie utrudnia się do nich dostęp poprzez wybiegi administracyjno-formalne.

Parki narodowe to bardzo złożone organizmy. To nie tylko miejsce pracy urzędników. To przede wszystkim instytucje chroniące mienie narodowe jak Straż Parku, to działy edukacyjne, służby leśnie, pracownie naukowe i monitoringu przyrodniczego. Warto wspomnieć, że jest to 1% obszaru kraju gdzie pracuje 1500 osób a rokrocznie odwiedza parki około 10-11 milionów osób.

Wynika stąd konieczność stałej dbałości o stan i bezpieczeństwo na różnego rodzaju szlakach turystycznych i ścieżkach przyrodniczych. Jak można o to dbać skoro nie ma na to środków, a pieniądze z dotacji celowej przychodzą niejednokrotnie z dwumiesięcznym opóźnieniem.

Dlatego też jako Sekcja podjęliśmy szereg działań w obronie funkcjonowanie parków i praw pracowniczych.

W czasie Walnego Zebrania Delegatów Sekcji w dnia 12-13 maja bieżącego roku, w Węgierskim Parku Narodowym, podjęliśmy kilka bardzo znaczących uchwał:

1. o wyrażeniu wotum nieufności wobec Ministra Środowiska Pana Andrzeja Kraszewskiego w związku z powstałą dezorganizacją i utratą płynności finansowej parków narodowych po likwidacji gospodarstw pomocniczych.

2. o ogłoszeniu pogotowia strajkowego w dniu 16 maja 2011 r. do odwołania.

3. upoważniono Radę Sekcji do przygotowania i przeprowadzenia ogólnopolskiej akcji protestacyjnej i informacyjnej.

4. o warunkowym poparciu nowego projektu „Ustawy o zmianie ustawy o ochronie przyrody i niektórych ustaw”

W dniu 25 czerwca bieżącego roku nasza Sekcja przy wsparciu Sekretariatu, a także Zarządu Regionu Małopolska i Komisji Krajowej przeprowadziło ogólnopolską akcję protestacyjną w której uczestniczyli pracownicy z połowy parków narodowych, pracownicy Lasów Państwowych, przedstawiciele Regionalnych Zarządów Gospodarki Wodnej i wielu niezrzeszonych oraz członków innych organizacji związkowych. Akcja ta pokazała naszą determinację w obronie parków narodowych i naszych miejsc pracy.

Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy wspierali nas w przygotowaniu i przeprowadzeniu tej akcji.

Kolejnym etapem tych zmian, które czekają parki narodowe od nowego roku, jest zmiana formy organizacyjno-prawnej.

Cały czas nasza sekcja uczestniczyła i monitorowała proces legislacyjny w Sejmie i Senacie przedkładając uwagi i wnioski do projektu ustawy, tak aby w końcu została uchwalona przy jednym głosie „wstrzymującym się”. Pomimo jednogłośnej rekomendacji Senackiej Komisji by przyjąć ustawę bez wnoszenia poprawek, senatorowie z większości koalicyjnej na ostatnim posiedzeniu Senatu RP zgłosili poprawkę co bardzo nas poirytowało.

Gdyby nie senator Wojciech Skurkiewicz z Radomia, który odwołał się do sumień Senatorów, aby zrobili wszystko co dziś można zrobić dla parków narodowych i odrzucili zgłoszoną poprawkę, ustawa w tej kadencji nie ujrzała by światła dziennego.

Senat odrzucił zgłoszoną wcześniej poprawkę jednogłośnie. Chylimy czoła przed takimi ludźmi, którzy nie są koniunkturalni, a dobro parków narodowych leży im na sercu.

Parki narodowe oprócz otrzymywanych dotacji budżetowych będą mogły zatrzymywać przychody osiągane w wyniku prowadzenia własnej działalności i przeznaczać je na wydatki związane z realizacją własnych zadań określonych w przepisach o ochronie przyrody.

Niemniej jednak ciesząc się z tej ustawy, rodzą się pytania:

• czy będzie dotacja celowa do płac i w jakim wymiarze ?

• czy poradzą sobie parki gdzie cenna jest przyroda – ale nie ma przychodów z turystyki czy gospodarki leśnej ?

• czy będą obowiązywać przepisy ciężko kiedyś wywalczonego PUZP ?

• czy będą jakiekolwiek podwyżki wynagrodzeń ?

• czy nie powstaną znaczne dysproporcje w wynagrodzeniach w poszczególnych parkach ?

• czy obowiązkowe 15 % dochodu odprowadzane na służby GOPR czy TOPR nie ograniczy funkcjonowania parków narodowych ?

Innym zagrożeniem dla parków narodowych jest także brak kompetencji wielu urzędników wyższego szczebla. Czasem biurokracja pochłania ogrom poświęconego czasu pracy.

Widzimy jak następuje uleganie wpływom różnych środowisk nacisku na niezależny proces wyboru dyrektorów np. w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Tam po 2 miesiącach jakie upłynęły od zakończenia konkursu ponownie rozpisano konkurs na dyrektora parku narodowego unieważniając poprzedni bez podania jakiejkolwiek przyczyny !

W parkach występuje podział na tych lepszych i gorszych, na tych co mundur im się należy i bez munduru, a gdzieniegdzie na pokornych i uległych.

Widzimy w wielu przypadkach presję samorządowców i różnego rodzaju przedsiębiorstw na rozwój infrastruktury turystycznej bez oglądania się na sprawy związane z ochroną przyrody, a nawet zauważamy tendencję do prywatyzacji działek należących do Skarbu Państwa – parku narodowego.

Te i inne zagrożenia dla parków narodowych nie są dla nas niczym nowym.

Żyjemy nadzieją, że wraz z nową sytuacją prawną nadejdzie dla parków czas spokojnej pracy i nie będziemy polem doświadczalnym dla testowania nowych pomysłów uzdrawiania przyrody a wcześniej wypracowane porozumienia zawarte w PUZP będą przez rządzących honorowane.