Wnioski z konferencji naukowej „Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne w świetle Encykliki Ojca Świętego Franciszka Laudato Si.”

Dnia 16 lipca 2015 roku w Sejmie Rzeczypospolitej Polskiej odbyła się konferencja naukowa pt. Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne w świetle Encykliki Ojca Świętego Franciszka Laudato Si.
Konferencja ta stanowiła odpowiedź na wynikającą z Encykliki nadzieję Ojca Świętego, iż przesłanie to stanie się m.in. zaczynem bezzwłocznego dialogu między wszystkimi ludźmi w odniesieniu do „naszego wspólnego domu”, który poddawany jest globalnej degradacji.
W ślad za papieskim apelem pragnęliśmy z udziałem wybitnych specjalistów z zakresu etyki, polityki i gospodarki podjąć temat, który pomoże nam, za przykładem Ojca Świętego Franciszka i jego poprzedników, żyć na co dzień jeszcze bardziej „nawróceniem ekologicznym” i w sposób odpowiedzialny budować nasz wspólny dom.
Patronat nad konferencją objął Jego Eminencja Ksiądz Kardynał Zenon Grocholewski, były Prefekt Kongregacji Wychowania Katolickiego oraz Jego Ekscelencja Ksiądz Arcybiskup Stanisław Gądecki, Metropolita Poznański i Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski.
Konferencja zorganizowana została przez Wyższą Szkołę Kultury Społecznej i Medialnej  w Toruniu przy ścisłej współpracy z Parlamentarnym Zespołem ds. Zrównoważonego Rozwoju Europy, Klubem Parlamentarnym Prawa i Sprawiedliwości, Stowarzyszeniem na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski, NSZZ Solidarność oraz z Samodzielną Pracownią Oceny i Wyceny Zasobów Przyrodniczych SGGW w Warszawie.

Referaty wygłosili:
1) Ks. prał. Tomasz Trafny – Papieska Rada Kultury, Watykan; „Chrześcijańskie podstawy ekologii”,
2) Ks. prof. dr hab. Tadeusz Guz – Katolicki Uniwersytet Lubelski; „Filozoficzne źródła kryzysu ekologicznego”,
3) Ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz – Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu; „Dialog polityki i ekonomii na rzecz ekologii rodziny”,
4) O. prof. dr hab. Zdzisław Kijas OFMConv – delator Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych, Watykan; „Ekologia – wyzwania i edukacja”,
5) Poseł na Sejm RP Dariusz Bąk i prof. dr hab. Roman Niżnikowski – Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie; „Rolnictwo polskie i jego rola w zrównoważonym rozwoju kraju”,
6) Dr inż. Konrad Tomaszewski – Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski; „Gospodarka leśna w Polsce wzorem zrównoważonego rozwoju”,
7) Prof. dr hab. Roman Dziedzic – Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie; „Gospodarka łowiecka i jej rola w ochronie przyrody”,
8) Prof. dr hab. Jan Szyszko – Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu i Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski; „Polityka klimatyczna szansą dla zrównoważonego rozwoju jednoczącej się Europy”.
Po wysłuchaniu referatów i odbytej dyskusji – komisja wnioskowa, powołana z woli uczestników Konferencji spośród osób reprezentujących jej organizatorów w składzie:-    Katarzyna Cegielska –  Wyższa Szkoła Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu,-    Prof. dr hab. inż. Janusz Kawecki – Politechnika Krakowska,-    Dr inż. Konrad Tomaszewski – Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Polski- zebrała i sformułowała następujące wnioski:
1. Encyklika Ojca Świętego Franciszka pt. „W trosce o wspólny dom; Laudato Si” jest pierwszą encykliką poświęconą całkowicie ekologii człowieka – jednemu z najważniejszych wyzwań naszych czasów. Za Ojcem Świętym podkreślamy wagę zrównoważonego rozwoju świata. W jego centrum jest człowiek i jego prawo do pracy, utrzymania rodziny i rozwoju gospodarczego państw, zgodnie z wprowadzonymi w życie w latach 90. ubiegłego wieku takimi konwencjami ONZ jak: Ramowa Konwencja w sprawie zmian klimatu z Protokółem z Kioto, Konwencja o różnorodności biologicznej oraz Konwencja w sprawie zwalczania pustynnienia. Wymienione akty prawne miały doprowadzić do poprawy jakości powietrza, jakości i ilości wody, zahamowania wymierania dziko żyjących gatunków, zahamowania procesu pustynnienia, wzrostu produkcyjności gleb, a w efekcie do poprawy warunków życia i likwidacji głodu w populacji ludzkiej.
2. Mimo wprowadzenia w życie wymienionych powyżej konwencji  nadal obserwowany jest  wzrost koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze ziemskiej, pogarszanie jakości powietrza, pogarszanie jakości wody, wymieranie dziko żyjących gatunków, szalejące bezrobocie, rozpad rodziny i panujący głód w wielu rejonach świata. Problemy te dotyczą szczególnie państw o „niższym” rozwoju gospodarczym, a winę za to ponoszą państwa wysoko rozwinięte gospodarczo. Nie tylko że nie wypełniają one swoich zobowiązań wynikających z ratyfikowanych dokumentów prawnych, to jeszcze w swych propozycjach sugerują działania nie mogące z zasady odnieść skutków pozytywnych.

3. Uczestnicy Konferencji serdecznie dziękują za postulaty zawarte w encyklice Ojca Świętego, które wskazują na to, że aby sprostać podstawowym problemom świata niezbędne jest zaplanowanie i realizowanie zrównoważonego i zróżnicowanego rolnictwa, odnawialnych i mało zanieczyszczających form pozyskania energii, promowanie większej efektywności energetycznej, krzewienie lepszego zarządzania zasobami leśnymi i morskimi, zapewnienie wszystkim dostępu do wody pitnej. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z tezą, że spełnienie tych postulatów wymaga odejścia od technokracji na rzecz kształcenia ekologicznego, co z kolei wymaga promowania łączenia dziedzictwa przyrodniczego, historycznego i kulturowego w aspekcie lokalnych społeczności. Uczestnicy Konferencji zgadzają się także z postulatem o konieczności zaprzestania promowania wielkich gospodarstw rolnych i zahamowania procesu pozbywania się ziemi przez drobnych właścicieli. Wiadomo bowiem, że małe systemy żywnościowe karmią większość światowej populacji, a wykorzystując niewielką część ziemi, wody i lasów, trudniąc się łowiectwem i rybołówstwem, wytwarzają również mniej odpadów.

4. Polska i jej dziedzictwo kulturowe to wspaniały przykład realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju, a typowym przykładem są tereny niezurbanizowane z tradycyjnym polskim rolnictwem, polskim leśnictwem i polskim modelem łowiectwa. W trzech tych działach gospodarczych współdziałających ze sobą, użytkowano zasoby przyrodnicze, które służyły człowiekowi i nie spowodowano ich destrukcji. Polskie gleby rolne, dzięki obronionemu dziedzictwu kulturowemu w okresie realnego socjalizmu, nie uległy kolektywizacji, nie pozbyły się swej bioróżnorodności i są gotowe do tego, aby produkować żywność o najwyższej jakości. Polskie Lasy Państwowe produkowały drewno, zapewniając systematyczny rozwój tej gałęzi gospodarki i dlatego obecnie jest go ponad dwukrotnie więcej niż było w latach 40. ubiegłego wieku. Zbierano w lasach grzyby, jagody, polowano i nie zaginął ani jeden z dziko występujących gatunków. Wręcz przeciwnie, w lasach polskich nastąpiła eksplozja  gatunków, które dawno zniknęły już z mapy zachodniej Europy. Polskie łowiectwo przy ścisłej współpracy z polskim leśnictwem i polskim rolnictwem pozyskiwało i pozyskuje duże ilości zdrowej żywności, nie powodując spadku liczebności zwierząt łownych. Dzięki zaangażowaniu ponad stu tysięcy członków z Polskiego Związku Łowieckiego przyczyniło się natomiast do restytucji wielu gatunków zwierząt dziko żyjących na terenie kraju.

5. Polska i jej dziedzictwo kulturowe może być również wymownym przykładem  jak technokracja powiązana z brakiem wiedzy ekologicznej, brakiem zrozumienia i poszanowania dziedzictwa kulturowego miejscowej ludności, realizowana przez ludzi niekompetentnych, choć być może z dobrymi chęciami – deklarujących ochronę gatunków, może doprowadzić  do zniszczenia tych gatunków i całych zespołów przyrodniczych. a. Chcąc chronić stare drzewa przed wycięciem i wykorzystaniem ich do celów budowlanych, wymuszono decyzje zakazu ich wyrębu w lasach gospodarczych trzech nadleśnictw Puszczy Białowieskiej. Doprowadziło to do masowego występowania owadów żerujących na starych drzewach i zamarciu milionów sadzonych ponad 100 lat temu drzew o masie ponad 3.5 miliona metrów sześciennych, o wartości ponad 700 milionów złotych. Z równoczesnym zamieraniem starych drzew giną także całe chronione prawem siedliska z chronionymi także prawem występującymi tam gatunkami zwierząt i roślin. Podobną sytuację zaobserwowano w rejonie rzeki Rospudy, gdzie chcąc chronić występujące tam dziko żyjące gatunki, wymuszono zmianę przebiegu planowanej obwodnicy Augustowa, niszcząc tym samym układ pól, łąk i lasów, powodując w efekcie, zanik gatunków, które miały być chronione. b. Decyzją polityczną, nadinterpretującą zobowiązania wynikające z unijnego pakietu klimatyczno – energetycznego, polski rząd koalicji PO-PSL stworzył warunki dla burzliwego rozwoju OZE na bazie energetyki wiatrowej. Niszczy to polskie krajobrazy, ujemnie wpływa na żywe zasoby przyrodnicze i produkuje bardzo drogą energię elektryczną. Równocześnie blokowane są inwestycje geotermalne, mimo że zasoby wód geotermalnych w Polsce są przebogate. Uruchomiony jeden otwór wydobywczy Geotermii Toruńskiej to możliwość pozyskania w ciągu godziny ponad 700 m3 wody o temperaturze ponad 60 stopni. Uzyskane ciepło równoważne jest potrzebie ogrzania domów w okresie zimy dla 20 tysięcy mieszkańców, albo służące do ogrzania ciepłej wody przez cały rok dla 200 tys. mieszkańców. Trzeba też podkreślić, że pozyskana w ten sposób energia jest tańsza od z pozyskiwanej obecnie, a przy jej wytwarzaniu oszczędza się na emisji CO2 w wysokości 40 tys. ton w skali rocznej.c. Polska wieś to gleby o najwyższym potencjale  biologicznym gwarantującym produkcję żywności o najwyższej jakości. Decyzjami politycznymi rząd PO-PSL od ośmiu lat konsekwentnie dąży do produkcji żywności na bazie GMO i do zaniechania tradycyjnej produkcji rolnej, zmuszając drobnych posiadaczy ziemi do jej sprzedania na rzecz dużych gospodarstw. Duże gospodarstwa wprowadzają wielkoobszarowe monokultury, których los uzależnia się od banków. W przypadku bankructwa właściciel traci swoją własność i podobnie jak drobny właściciel, po sprzedaży ziemi, jest zmuszony do emigracji ze wsi, zasilając najuboższe dzielnice dużych miast.

6. Zrównoważony rozwój nakreślony w encyklice Ojca Świętego Franciszka jest wielką szansą dla populacji ludzkiej, a polityka klimatyczna realizowana zgodnie z duchem Konwencji Klimatycznej ONZ może być świetnym narzędziem realizacji tego celu. Dokonując zmniejszenia, a w przyszłości stabilizacji koncentracji dwutlenku węgla w atmosferze, można rozwijać nowe technologie w zakresie produkcji energii z równoczesną rehabilitacją takich środowisk przyrodniczych jak lasy, środowiska błotno-torfowiskowe i gleby. Pochłanianie dwutlenku węgla z atmosfery przez żywe zespoły przyrodnicze to ochrona bioróżnorodności, to tworzenie lepszego dla człowieka powietrza, lepszej wody i wzrost produkcji biomasy, a więc tworzonego między innymi drewna i żywności. Taka działalność to tworzenie miejsc pracy w terenach wiejskich. Kluczem do tego winna być wiedza poparta rzetelnymi badaniami naukowymi z poszanowaniem takich podstawowych praw człowieka jak dostępna praca i podstawowe bezpieczeństwo zapewnione przez dobrze funkcjonującą rodzinę.

7. W obecnej sytuacji Polski warunkiem dla realizacji unikatowej polskiej drogi zrównoważonego rozwoju jest przeciwstawienie się prowadzonej polityce koalicji rządzącej PO-PSL. Powinno ono polegać na:a. Stanowczym sprzeciwie wobec prób mających na celu zmianę formy organizacyjno-prawnej Polskich Lasów Państwowych. Lasy państwowe mają służyć, jak dotychczas, społeczeństwu, a nie liberalnemu biznesowi zainteresowanemu nabyciem powierzchni polskich lasów państwowych w wymiarze ponad 7.5 miliona hektarów z myślą uwłaszczenia się na ogromnych zasobach energetycznych, znajdujących się pod tymi lasami. b. Konieczności renegocjacji pakietu klimatyczno-energetycznego w duchu Konwencji klimatycznej ONZ. Pakiet klimatyczno-energetyczny nie może być technokratyczną i utopijną wizją, i – o ile ma funkcjonować – musi uwzględnić pochłanianie dwutlenku węgla przez lasy. Polskie lasy państwowe, prowadząc trwale zrównoważoną gospodarkę leśną, są przygotowane do zwiększonego pochłaniania dwutlenku węgla. Zwiększone pochłanianie dwutlenku węgla wiąże się ze wzrostem różnorodności biologicznej w lasach i może być źródłem dodatkowych dochodów ludności na terenach niezurbanizowanych. W obecnym wydaniu pakiet klimatyczno-energetyczny jest wysoce niesprawiedliwy w stosunku do niektórych państw stowarzyszonych w UE. W odniesieniu do Polski skutkuje niebotycznym wzrostem cen energii, blokadą polskich zasobów energetycznych, uzależnianiem od obcych technologii i wzrostem bezrobocia. c. Obronie polskiej ziemi leśnej i rolnej przed niekontrolowaną spekulacją powodującą pozbawianie prawa własności rdzennych mieszkańców polskiej wsi. d. Tworzeniu miejsc pracy w terenach wiejskich poprzez produkcję unikatowej dobrej żywności i sprzedaż bezpośrednią produktów przetworzonych w gospodarstwach rodzinnych. e. Zdecydowanej eliminacji możliwości produkcji żywności na bazie genetycznie modyfikowanych organizmów.

8. Uczestnicy Konferencji mają nadzieję, że zestawione powyżej wnioski będą stanowić  podstawę do dyskusji nad koncepcją zrównoważonego  rozwoju opisaną w encyklice Ojca Świętego Franciszka  „Laudato Si”.

Z tego też powodu rozsyłamy je do wszystkich znanych nam zainteresowanych osób jak też do wszystkich dostępnych nam środków społecznego przekazu.

W imieniu komitetu organizacyjnego konferencji naukowej „Zrównoważony rozwój i zmiany klimatyczne w świetle Encykliki Ojca Świętego Franciszka Laudato Si.”

Ojciec dr Zdzisław Klafka

Poseł Mariusz Błaszczak

Prof. dr hab. Jan Szyszko

Warszawa, dnia 20.06.2015.